Cmentarz Osobowice

Nekropolia powstała w roku 1867. Najstarsza jego część, dzisiejszy narożnik południowo-wschodni przylegający do ul Osobowickiej, była kwadratowym obszarem podzielonym dwoma przecinającymi się drogami dzielącymi go na cztery kwadraty, z krzyżem umieszczonym w punkcie centralnym. Zachowany ceglany budynek, znajdujący się poza terenem dzisiejszego cmentarza, powstał w 1871 roku jako zaplecze administracyjno – mieszkalne i obsługi cmentarza. Po przekątnej od niego, w narożniku północno-zachodnim tego założenia, zbudowano 1872 roku nieistniejącą już kaplice (rozebraną w latach 60.) wg. projektu mistrza budowlanego Carla Kolbe. Nekropolia była kilkakrotnie powiększana:

– w latach 1882 – 1885 w kierunku północnym i zachodnim przyjmując kształt prostokąta,

– w pierwszej dekadzie XX wieku w kierunku północnym o wąski pas terenu na całej długości północnej granicy oraz w jej części zachodniej o wydłużony w kierunku północ-południe, łukowato wygięty obszar, przyjmując kształt litery L,

– pod koniec lat 20. XX wieku przyłączona parcela wypełniła środkowo-wschodnią cześć obiektu,

– po 1945 roku poszerzono o wąski pas terenu w części północno-wschodniej i zlikwidowano w części wschodniej dawny cmentarz Parafii NM na Piasku.

W pierwszej dekadzie XX wieku cmentarz został ogrodzony wzdłuż ul. Osobowickiej płotem z prętów żelaznych wygiętych promieniście w części górnej, posadowionym na ceglanej podmurówce, pomiędzy słupami z nasadzonymi kamiennymi kostkami ściętymi w formie pulpitu.

W 1921 roku w zachodniej części cmentarza powstała nowa kaplica. Zbudowano ją wg projektu Maksa Berga, jednego z najwybitniejszych architektów, twórcy wrocławskiej Hali Stulecia. Jest to manierystyczny budynek murowany, mieszczący oprócz kaplicy, również kostnicę i toalety.

Z tego samego okresu pochodzą dwa budynki bramne w zachodniej części cmentarza, od ul. Osobowickiej. Pełnią one obecni rolę wejścia głównego na teren nekropolii. Z lat 20. pochodzi również zachodni odcinek ogrodzenie od ul Osobowickiej.

W swej długiej historii cmentarz był otwarty dla różnych wyznań i narodowości.  Z istniejących przed 1945 rokiem miejsc pochówku do dzisiaj zachowała się m. in. utworzona w latach 1914 – 1918 kwatera żołnierzy niemieckich poległych w czasie I wojny światowej, usytuowana po południowej stronie kaplicy. Również w jej pobliżu znajduje się, urządzona w latach 1916 – 1918 prostokątna kwatera wojskowa, grupująca żołnierzy z wrocławskich lazaretów.

Oprócz nich na terenie cmentarza znajduje się ok. 40 nagrobków z tamtego okresu. Reprezentują one różne typy rozwiązań architektonicznych. Najstarsze i najbardziej interesujące to:

– grób Adolfa Andersena – wybitnego szachisty, ze stellą nagrobną z 1879 roku,

– nagrobek pochodzący z 1895 roku w kształcie postaci kobiecej naturalnej wielkości, zlokalizowany w południowej części cmentarza.

Z czasów współczesnych do ciekawszych miejsc pochowku należą:

– pochodząca z końca lat 40. kwatera mahometan położona na północny-zachód od kaplicy, po lewej stronie alei głównej,

– założona po wojnie kwatera cygańska z charakterystycznymi kaplicami grobowymi zlokalizowana
w pobliżu bramy głównej po prawej stronie alei,

– kwatera sióstr zakonu Urszulanek usytuowana w okolicy kaplicy, po jej zachodniej stronie,

– kwatera grobów ofiar stalinizmu zlokalizowana na polach 81A i 120.

Aktualnie (2023) praktycznie wszystkie miejsca pochowku na cmentarzu są wykorzystane. Oprócz możliwości dochówków do dysponowanych przez rodziny istniejących grobów, sukcesywnie okresowo są udostępnianie miejsca uzyskane po ekshumacjach i likwidacjach nieopłaconych grobów.

Źródło: „Cmentarze dawnego Wrocławia” Marek Burak, Halina Okólska, wyd. Muzeum Architektury we Wrocławiu 2007 r.

Wjazd na teren cmentarza możliwy jest codziennie w godzinach otwarcia obiektu, za wyjątkiem niedziel i świąt. Wjazd jest możliwy tylko i wyłącznie przez główną bramę cmentarza, od ul.Osobowickiej. Wjazd na cmentarz możliwy jest po wniesieniu stosownej opłaty i dopełnieniu niezbędnych formalności. Możliwość wjazdów ograniczana jest w okresach wzmożonego przemieszczania się osób odwiedzających nekropolię. We wtorki i piątki dopuszczany jest nieodpłatny wjazd dla osób, które posiadają przepustkę stałą bądź jednorazową, wydaną przez biuro cmentarza. Przepustki wydaje się osobom z udokumentowaną niepełnosprawnością ruchową oraz seniorom powyżej 80 roku życia. Uzyskanie przepustki i wniesienie wymaganej opłaty jest możliwe tylko i wyłącznie w godzinach pracy biura cmentarza. Pracownicy ochrony nie są uprawnieni do wydawania przepustek i pobierania opłat.

Parking zlokalizowany jest w sąsiedztwie cmentarza, po zachodniej stronie, przy ul. Weroniki Kumko. Jest bezpłatny, wyposażony w miejsca dla autokarów i kilkuset samochodów osobowych. Bezpośrednio przed bramą wjazdową od strony ul. Osobowickiej obowiązuje zakaz parkowania samochodów. Dostępnych jest natomiast kilka miejsc postojowych (w tym dwa dla osób niepełnosprawnych), zlokalizowanych przy kwiaciarniach przed cmentarzem, po prawej stronie bramy wjazdowej.

Toalety na Cmentarzu Osobowickim znajdują się w trzech miejscach. Toaleta przy bramie głównej od ul. Osobowickiej otwarta jest w okresie od 01.04 do 11.11 w godzinach od 8:00-19:00, a od 12.11 do 31.03 w godzinach od 9:00-17:00. Posiada jedną kabinę przystosowaną dla osób niepełnosprawnych. Toaleta przy kaplicy cmentarnej (wejście z tyłu budynku) otwarta jest w okresie od 01.04 do 11.11 w godzinach od 7:00-20:00, a od 12.11 do 31.03 w godzinach od 7:00-18:00. Trzecia toaleta, przenośna, typu toi-toi, znajduje się przy wejściu od ul. Łużyckiej. Urządzenie jest przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Toaleta jest czynna w godzinach otwarcia cmentarza. W okresie Wszystkich Świętych na terenie cmentarza dostawiane są dodatkowo toalety przenośne w różnych lokalizacjach cmentarza. Korzystanie z toalet jest odpłatne (nie dotyczy toalet przenośnych).

Bieżące informacje należy śledzić w zakładce „aktualności”.